تشیع و قدرت در ایران - جلد ۱

برگرفته شده از پیشگفتار کتاب:
"برای ریشه یابی قدرت تشیع در ایران امروز لازم بود که مطالعات خویش را از زمان پیدایش سلسله صفویه شروع کنیم زیرا از ان تاریخ تا به امروز مذهب شیعه در کشور ما رسمیت دارد و مذهب مورد اعتقاد اکثریت قابل توجه مردم ایران است و بنابراین شیعه امروزی تدوام تاریخی تشیع دوران صفویه بشمار می رود. لیکن ممکن بود برای خوانندگان این سوال مطرح گردد که پایه گذار صفویه از چه طریقی و به چه علتی مذهب شیعه را پذیرفتند؟ بطوریکه خواهیم دید پیروان ترک تبار آنان که بعدها قزلباشان نامیده شدند همگی شیعه مذهب بودند و این امر موجب گردید که صوفیان سنی مذهب صفویه بخاطر مصالح سیاسی-نظامی در یک فرصت مناسب اعتقادات آبا و اجدادی خویش را به کناری نهاده مذهب پیروان شان را پذیرفتند. به همین دلیل مطالعات را از پیدایش ترکان در کشور ایران و چگونگی گرویدن گروهی از آنان به مذهب شیعه شروع کرده ام. درست است که مذهب شیعه از همان قرن های اولیه پیروزی اسلام در کشور ایران طرفداران فراوانی پیدا کرده بود و بخصوص در طول قرن چهارم تا اواسط قرن پنجم هجری قمری ن مذهب بوسیله امرانی مانند اسفار. ماکان. مردآویج و سلاطین آل بویه در اقص نقاط کشور ایران توسعه یافته بصورت مذهب رسمی درآمده بود معهذا پس از پیروزی نهایی طغرل بیک سلجوقی بر بغداد و اضمحلال سلسله آل بویه. جلال و شوکت تشیع نیز در ایران رو به زوال گذاشت و مدتی در حدود پنج قرن شیعیان ایران نه تنها اکثریتی نداشتند بلکه اغلب بخاطر فرار از آزار و شکنجه حکام سنمی مذهب به عمل تقیه نیز می پرداختند. در این مدت طولانی که کشور ما به سرنوشت ناخوش آیندی دچار شده بود و اقوام و قبایل غیر ایرانی یکی پس از دیگری به تاخت و تاز و قتل و غارت مردم می پرداختن سرنوشت شیعه نیز به خواست و اراده تاجداران بستگی داشت.تا انجا که زمامدار کشور به دین و مذهب بخصوصی علاقمند بود صاحبان عقاید مخالف وی مورد آزاذ و اذیت حکومت قرار می گرفتند و چاره ای بجز گوشه گیری و سکوت نداشتند. در طول فرمانروایی اغلب حکومتگرات ترک به ویژه در دوران غزنویان و سلجوقیان شیعیان بدان سرنوشت دچار بودند. و اما تشیع دوران صفویه در طول تاریخ اش تا به امروز بلحاظی چند با زمان گذشته خویش تفاوت هایی پیدا کرد. اولا اکثریت قابل توجه مردم ایران به این مذهب گرویدند و در نتیجه آن را از قدرت مردمی فوثق العاده برخوردار ساختند. ثانیا هر چند که در ابتدا این مذهب بدست پادشان صفویه رسمیت پیدا کرد ولی بعدها زمان داران کشور ناگزیر به تمکین و نکریم در برابر آن گردیدند. سوم اینکه زهبران شیعه یعنی روحانیان، خود به صورت نیروی قابل توجهی در مقابل پاشاهان پدیدار گردیدند . چهارم اینکه تشیع از حالت یک موسسه ای که قبل از صفویه به خاطر بقای وجودش مدام در موضع دفاع به سر می برد از ان تاریخ به بعد بوصتر یک سازمان نیرومند و مهاجم پدیدار گشت …"